Baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker wereldwijd

Baarmoederhalskanker is na borstkanker de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen onder 45 jaar. Jaarlijks wordt bij meer dan 500.000 vrouwen baarmoederhalskanker vastgesteld. Ongeveer de helft van deze vrouwen overlijdt aan de gevolgen van de ziekte. Dit terwijl baarmoederhalskanker voorkomen kan worden en 100% te genezen is bij een tijdige diagnose en behandeling van de symptomen.

Hoe ontstaat baarmoederhalskanker

Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door het HPV-virus. Dit virus kan de cellen van de baarmoederhals binnendringen, waardoor afwijkende cellen ontstaan. Wanneer deze afwijkende cellen zich ontwikkelen tot kankercellen en kunnen groeien, spreekt men van baarmoederhalskanker.

Humaan Papilloma Virus (HPV)

HPV-infectie is wereldwijd de meest voorkomende Seksueel Overdraagbare Aandoening (SOA), die ongeveer 80% van alle mensen ooit krijgt. HPV leeft op de huid, en dus ook rond de geslachtsdelen. Het kan door huid-op-huid contact worden overgebracht. Daarom loopt elke vrouw die seksueel actief is het risico om met HPV geïnfecteerd te worden. De meeste mensen bemerken geen symptomen en dragen het over aan anderen zonder het te beseffen.

Lang niet elke HPV-infectie leidt tot baarmoederhalskanker. Er zijn ongeveer 100 types van HPV bekend, die ingedeeld worden in een laag- en een hoog-risicogroep. Alleen de hoog-risico HPV types kunnen baarmoederhalskanker veroorzaken.

Behandeling van baarmoederhalskanker en HPV

In Nederland laten steeds meer jonge meisjes zich vóór hun eerste seksuele contact inenten met het HPV-vaccin. Na drie inentingen zijn ze jarenlang beschermd tegen een groot deel van de HPV-virussen.

Er bestaat geen geneesmiddel tegen HPV. Daarom is het belangrijk om deze door HPV veroorzaakte afwijkingen in een vroeg stadium op te sporen en tijdig te kunnen ingrijpen. Het opsporen van de afwijkingen gebeurt in Nederland op dit moment door middel van een uitstrijkje, waarvoor vrouwen in iedere vijf jaar opgeroepen worden.

In tegenstelling tot vrouwen in Nederland hebben vrouwen in ontwikkelingslanden meestal geen toegang tot zorg, laat staan tot enige programma’s van preventie van baarmoederhalskanker. Daarom past de Female Cancer Foundation de See & Treat methode toe.

Eva Jinek, Jennifer Hoffman en gynaecoloog Jogchum Beltman

LINDA.nl vroeg Eva Jinek en Jennifer Hoffman, beiden ambassadeur van Female Cancer Foundation, hoe de methode van azijn precies werkt. Zie hier hun reactie daarop. Met een paar druppels azijn kan men namelijk vrouwen preventief testen op baarmoederhalskanker.

Daarnaast werd gynaecoloog Jogchum Beltman van het Leids Universitair Medisch Centrum met als specialisatie gynaecologische oncologie en bestuurslid van de Female Cancer Foundation geïnterviewd door LINDA.nl over hoe je baarmoederhalskanker kan opsporen met azijn en daarnaast hoe de procedure in Nederland is, ook het verslag daarvan staat hieronder. 

Azijn 

Eva legt uit: “Met een wattenstaafje met een paar druppels normale azijn kun je de baarmoedermond aanstippen. Als het weefsel verkleurt, zijn er verdachte cellen”. En net zo simpel als die cellen te detecteren zijn, zijn ze uit te roeien: “Door de baarmoedermond te laten behandelen door sterke verhitting sterft het weefsel af. Die cellen komen dan nooit meer terug. Ja: het klinkt als een sprookje. Maar deze methode kan levens redden.”

Uitstrijkje baarmoederhalskanker 

Toen Eva zelf over de werking van azijn hoorde, kon ze “niet geloven dat dit niet algemeen bekend is.” Dat geldt ook voor Jennifer: “Het is idioot hoe makkelijk baarmoederhalskanker te detecteren is. Soms twijfel ik zelf bijna aan het verhaal. Dan zoek ik weer even op hoe het precies werkt.” In Nederland krijgen alle vrouwen van dertig tot en met zestig jaar een oproep om naar de huisarts te komen voor een uitstrijkje van de baarmoederhals, maar in ontwikkelingslanden is die luxe er niet. “Daarom willen we deze kennis verspreiden in armere landen”, legt Eva uit.

Uitroeien

“Het is momenteel de enige kankersoort ter wereld die helemaal uitgeroeid kan worden”, zegt Eva. “Bij andere vormen van kanker kunnen we er tegenwoordig veel aan doen, maar een echte remedie is er niet. Daar blijven slachtoffers vallen buiten onze kunde om.”Jennifer: “Met de kennis die we hebben over baarmoederhalskanker is het gekmakend om te bedenken dat deze kankersoort nog bestaat.”

´Geen prioriteit´ 

Gynaecoloog en oncoloog Lex Peters (oprichter van de Female Cancer Foundation) – stelt dat baarmoederhalskanker, als het een mannenziekte was geweest, allang uitgeroeid zou zijn. Eva: “In veel landen staat de bestrijding van baarmoederhalskanker niet bovenaan het prioriteitenlijstje, omdat het geen mannen treft. Vrouwen zijn in die landen vaak tegelijkertijd wel de steunpilaar voor het hele huishouden of dorp: als zij worden weggerukt, heeft dat enorme gevolgen. De zorg voor kinderen bijvoorbeeld, die kan niet zomaar door de vader worden overgenomen: die moet werken om hen te kunnen bekostigen. Als de dorpsoudsten of vroedvrouwen in dit soort plaatsen de azijnmethode kennen, worden zij zelfvoorzienend in het bestrijden van baarmoederhalskanker.”

Uitstrijkje: nooit overslaan

Ook Jennifer heeft een persoonlijke binding met het doel. “Ik heb twee keer een positieve uitslag gehad na mijn uitstrijkje. Ik raakte wel even in paniek omdat de arts het nieuws heel zwaar bracht, maar het is eigenlijk niks om van te schrikken: je bent er juist op tijd bij. De arts kijkt hoe diep de slechte cellen zitten en dan haalt-ie ze weg.” Eva voegt toe: “Daarom moet je ook niet denken: ik ben nog jong, of ik heb het druk, dus ik sla het uitstrijkje een keer over. Het is een heel kleine moeite die je veel zekerheid oplevert.”

Verschillen met Nederland en ontwikkelingslanden

Gynaecoloog Jogchum Beltman van het Leids Universitair Medisch Centrum met als specialisatie gynaecologische oncologie en bestuurslid van de Female Cancer Foundation werd geïnterviewd door LINDA.nl over hoe je baarmoederhalskanker kan opsporen met azijn. Hier staat het verslag van dit interview.

1. Baarmoederhalskanker opsporen met azijn uit de supermarkt. Kan dat echt?

Dr. Beltman: “Het is belangrijk om te weten dat azijn vooral een vóórstadium van kanker op kan sporen en niet de kanker zelf. Daarbij zit er een groot verschil tussen de onderzoeksmethode in ontwikkelingslanden en rijke landen zoals Nederland.

1. In Nederland worden vrouwen vanaf dertig jaar elke vijf jaar opgeroepen om een uitstrijkje te laten maken bij de huisarts. Die wordt bekeken in een lab en als alles goed is, hoor je er daarna niks meer over. Bij afwijkingen word je doorgestuurd naar een gynaecoloog. Hierbij is het belangrijk dat een afwijkend uitstrijkje niet meteen betekent dat je kanker hebt. In de meeste gevallen is dat niet zo.

2. De gynaecoloog drenkt een watje in azijn – dat is inderdaad gewoon de azijn die je in de winkel kunt kopen – en brengt dat aan op de baarmoedermond. Vervolgens wordt met een vergrootglas gekeken of er weefsel is dat wit oplicht, want dat zijn onrustige cellen. Afhankelijk van hoe intens de kleur is, kun je zien hoe onrustig het is.

3. Vervolgens wordt er een biopt genomen. Dat gaat opnieuw naar een lab, waar wordt bekeken of er daadwerkelijk onrustige cellen of kankercellen in het weefsel zitten.

4. Wanneer er geen kanker wordt gevonden, kan het nodig zijn om onrustig weefsel met een elektrisch mesje weg te snijden. Zes maanden na de operatie wordt dan opnieuw een uitstrijkje gemaakt om te controleren of echt alle onrustige cellen weg zijn. Wanneer er wel kanker is geconstateerd, kom je in een geheel nieuw traject waarbij we bekijken wat de beste behandeling voor je is.

In ontwikkelingslanden zijn veel van deze stappen helaas onmogelijk. Daar gaan we naar vrouwen in afgelegen gebieden die slecht toegang hebben tot zorg. Bij hen kunnen we geen uitstrijkje nemen zoals in stap 1, maar doen we meteen de ‘azijntest’. Wanneer weefsel wit oplicht, is het vaak niet mogelijk om een biopt te nemen, wegens ontbreken van laboratoria in deze landen. Dan gaan we meteen op behandeling over. Hierbij behandelen we het weefsel met sterke verhitting (thermocoagulatie). Op deze manier worden verkeerde cellen gedood. Helaas is het vaak onmogelijk om de vrouwen na zes maanden nog een keer te testen, maar onderzoek wijst uit dat we met deze eenmalige vorm van behandeling heel veel vrouwen van de dood kunnen redden.”

2. Sommige lezers vinden het in de campagne lijken alsof je een fles azijn kunt kopen en daarmee zélf kunt onderzoeken of je een voorstadium van baarmoederhalskanker hebt. Dat klopt dus niet?

“Nee, zeker niet. Het is niet alleen fysiek onmogelijk om zelf in je baarmoedermond te kijken, je hebt ook een vergrootglas en vooral kennis nodig om dit te kunnen zien. Het gaat dan ook niet om vrouwen in Nederland, maar om vrouwen in ontwikkelingslanden. We willen met deze campagne aangeven dat je levens kunt redden met behulp van een heel goedkoop middel.”

3. Zouden we dan zelf ook naar de huisarts of gynaecoloog kunnen gaan om op baarmoederhalskanker te testen?

“Ik wil duidelijk aangeven dat het niet nodig is om na deze uitleg bang te worden. Vrouwen laten vanaf dertig jaar al elke vijf jaar een uitstrijkje maken en meer of eerder is niet nodig. Er zijn natuurlijk vrouwen die voor hun dertigste baarmoederhalskanker krijgen, maar dit is gelukkig zeldzaam. Daarbij wordt in 97 procent van de gevallen het voorstadium van baarmoederhalskanker gewoon opgeruimd door het lichaam. Als je constant uitstrijkjes gaat maken, neem je meer risico dan dat het iets oplevert. Je onderwerpt vrouwen ook onnodig aan behandelingen aan de baarmoedermond, terwijl zij nog in hun vruchtbare leeftijd zijn met eventuele consequenties op latere zwangerschappen.”

Wil je meer weten over hoe de procedure rondom baarmoederhalskanker in Nederland  is, zie deze site